فرهنگ صلح در یونسکو؛ گرایش‌ها و چالش‌های عرصه جهانی

تالیف و ترجمه: مژگان دستوری و اکرم امینایی

و مقدمه دکتر محمدامین قانعی­ راد

ناشر: انتشارات منشور صلح با همکاری گروه جامعه­ شناسی صلح انجمن جامعه­ شناسی ایران

بشر طی یک تاریخ طولانی در برابر مفهوم صلح همواره یک برداشت سلبی داشته­ و آن به معنای فقدان جنگ تعریف کرده است. تنها پس از قرن 13 آن هم با تلاش­هایی در جهت تحقق حسن نیت و عدالت در روابط اجتماعی، حق صلح برای کل بشریت به­رسمیت شناخته شد. با این حال تا این دوره نیز موضوع صلح، همچنان امری است که به تنظیم روابط سیاسی و حقوقی میان دولت­ها می­پردازد و روابط افراد درون ملت­ها (سطوح خرد ) از دایره دلالت این مفهوم خارج است و کانت برای نخستین بار «صلح را با مفهوم همگانیت و حقوق برابر شهروندان، و اخلاق پیوند زده و نقش خِرد و آگاهی توده ها و آموزش را برجسته می­نماید و پس از آن، طی سلسله تحولاتی در فضای سیاسی – اجتماعی و فرهنگی دلالت های مفهوم صلح گسترش یافته به نحوی که نه تنها مسایل حقوقی – سیاسی ، بلکه به هنجارها و ارزش ها و در نهایت فرهنگ جامعه نیز گسترش می­یابد.

در این کتاب نویسنده به تکثر و تنوع ابعاد زندگی بشر دردنیای مدرن و پیوستگی و توازن این وجوه با تغییر پارادایم امنیت اشاره می­کند و این که چطور این ابعاد مفهوم امنیت، صلح وجنگ را پیچیده و غنی ساخته است که دیگر امنیت و صلح برابر با «فقدان جنگ» که متکی بر تصمیم دولت­مردان و سیاستمداران است، نیست؛ بلکه با مفاهیم عدالت، دموکراسی و امنیت در بطن زندگی روزمره مردم پیوند بنیادین خورده و بر تغییر فرهنگ نظامی­گری به بنای اجتماعی و شئون روزمره، براساس اصالت تفکر نقادانه، برابری و آزادی در تعامل و به ­طور کل فرهنگ صلح تأکید می ورزد. از این منظر صلح تنها امری در انحصار تصمیم وانتخاب قدرت­ های حاکم برملت­ها نیست، بلکه علاوه برآن از خُردترین سطح واقعیت اجتماعی، یعنی رفتارهای روزمرۀ کنش­گران اجتماعی و همچنین از ذهنی­ترین بُعد، یعنی ایستارها و نگرش­ها و نهایتأ کل فرهنگ، متأثر می­گردد. در بخشی از این کتاب به نقش نهادهای موثر و جنبش­های صلح و فرایند تاریخی آنها پرداخته می­شود.

بخش دوم کتاب به معرفی فعالیت­های یونسکو که در قالب ابزارهای حقوقی، بیانیه­ ها، طرح­ های عمل و جوایز که به شکل­گیری دهۀجهانی فرهنگ صلح از سال 2000 تا 2010 منجر شد اختصاص دارد. در این بخش با معرفی سازمان ­های تخصصی سازمان ملل ، فعالیت­های منطقه­ای و همچنین ابتکار عمل دولت­ها در ارتباط با فرهنگ صلح توضیحاتی آورده شده است. در فصل ده این بخش به نقش موثر سازمان­های غیردولتی مثل کمیته وحدتدهقانان وگرامینبانک و همچنین سازمان­ هایی از کشور ایران اشاره می­شود.

این کتاب با تالیف و ترجمه مژگان دستوری و اکرم امینایی و مقدمه دکتر محمدامین قانعی­راد در انتشارات منشور صلح با همکاری گروه جامعه ­شناسی صلح انجمن جامعه ­شناسی ایران در 352 صفحه چاپ و منتشر شده است.