زبان ترکمنی و جغرافیای زبان ترکمنی در ایران

زبان ترکمنی از مجموعه زبان های آلتایی و از شاخه اغوز زبان ترکی است. ترکمنی زبان رسمی کشور ترکمنستان است و گویشوران آن در ترکمنستان و بخش های شمال شرقی ایران و نواحی شمالی افغانستان پراکنده هستند. این زبان با زبان‌های ترکی آذربایجانی و ازبکی، تاتاری کریمه و سالار و ترکی استانبولی قرابت و مرتبط است. برخی زبانشناسان معتقدند زبان ترکمنی حد میانه بین زبان های ترکی غربی (استانبولی و آذربایجانی) با زبان های ترکی شرقی (ازبکی، قزاقی، ایغوری و قرقیزی) است. دانشنامه اتنولوگ گویوران ایرانی این زبان را سه میلیون نفر تخمین زده است.
جغرافیای زبان ترکمنی در ایران
گویشوران زبان ترکمنی بیشتر در سواحل شرقی دریای خزر سکونت دارند، بویژه منطقه ترکمن‌صحرا و اطراف رودخانه اترک وگرگان‌رود ساکن اند. ترکمن ها بیشتر در بخش شمالی استان گلستان، بخش‌های از استان خراسان رضوی و شهرستان تربت‌جام و نیز خراسان شمالی در مناطق راز و جرگلان بجنورد پراکنده گی جمعیتی دارند. اما مهمترین شهرهای ترکمن ایران عبارتند از بندر ترکمن، گنبد کاووس، گمیشان، مراوه‌تپه، سیمین‌شهر، کلاله، آق قلا و اینچه ‌برون می باشند.
زبان ترکمنی در رده یکی از دشوارترین زبان‌های جهان قرار دارد زیرا داری 18 مصوت کوتاه و بلند است. به همین خاطر یک ترکمن به آسانی می‌تواند دیگر زبان‌های ترکی را ادا و یاد بگیرد اما یادگیری زبان ترکی برای دیگر ترک‌ها بدان آسانی نخواهد بود. یک نکته جالب نیز آن است که در زبان ترکمنی هیچ کلمه‌‌ای با حرف «ر» شروع نمی‌‌شود. در کل ترکمنی نیز یک زبان پیوندی به مانند دیگر زبان‌های آلتایی است.
نام‌آوران ترکمن؛ مختوم‌قلی فراغی در قرن 18 هم که از آن به عنوان بزرگترین شاعر زبان ترکمنی و شاعر ملی ترکمنستان نیز یاد می‌شود، دولت محمود آزادی (شاعر) و آنه محمد (نقاش) نام برد.