زبان بلوچی و جغرافیای زبان بلوچی در ایران

بلوچی از دیگر زبان‌های هندو اروپایی و زیرشاخه زبان‌های ایرانی است. این زبان بیشتر توسط گویشوران بلوچ ساکن در کشورهای ایران، پاکستان، افغانستان و مناطق پیرامونی مردم بلوچ مورد استفاده قرار می‌گیرد. زبان بلوچی با زبان‌‌های کُردی، گیلکی، تاتی و تالشی قرابت دارد. از منظر تاریخی بیشترین نزدیکی را با زبان پارسی میانه و پهلوی اشکانی داشته و نیز قرابت زیادی با هورامی و زازاکی دو گویش اصلی کُردی دارد. حتی با سایر گویش‌های اصلی کُردی دیگر مانند سورانی و کرمانجی تا حدی نزدیک است.
گویش‌‌های بلوچی خود به چند گروه اصلی؛ شرقی، غربی (رخشانی) و مرکزی (سرحدی)، جنوبی (مکرانی) تقسیم می‌شود. زبان بلوچی همچنین لهجه‌‌های متعددی دارد و به دلیل لغات و دایره تلفظی در آن این زبان توانسته بسیاری از خصوصیات زبان‌‌های کهن پارسی دوران ساسانی و اشکانی را در خود محفوظ دارد. زبان شناسان با بررسی داده‌‌های زبانی و مقایسه آن‌ها دریافته‌اند این زبان نه تنها ارتباطی بنیادی با سایر زبان‌‌های ایرانی دارد بلکه با زبان ایران باستان مشاهبتی ملموس دارد. همچنین ویلهلم گیگر در پژوهش‌های خود بر روی لهجه‌‌های بلوچی عنوان داشته است که زبان بلوچی و بویژه بلوچی جنوبی تا حد زیادی از زبان‌های پاکستانی و هندی همسایه لغت اقتباس کرده است اما بلوچی شمالی تا حد زیادی از این اقتباسات و نفوذ مصون مانده است.
جغرافیای زبان بلوچی
بلوچ‌ها در منطقه مکران زندگی می‌کنند و از سواحل شمالی دریایی عمان بلوچ‌‌ها در سرزمینی گسترده و گرم از بندر جاسک تا بندر کراچی پاکستان پراکندگی جمعیتی داشته و نیز در مناطق کوهستانی و معتدل سرحد بین مرزهای ایران، افغانستان و پاکستان تمرکز جمعیتی دارند. در دوران تاریخ اساطیری و تا چندین سده قبل از استعمار هند به وسیله بریتانیا کلیه سرزمین‌های بلوچستان یا مستقل بوده‌اند یا بخشی از حاکمیت ایران بوده‌اند. در حال حاضر در ایران تنها استان سیستان بلوچستان و مناطق حاشیه ای این استان دارای جمعیت بلوچ زبان است.
لازم به ذکر است که روز ۱۲ اسفند یا همان دو مارس روز جهانی فرهنگ بلوچی است و در این روز مناطق بلوچ نشین از ایران گرفته تا پاکستان، هندوستان و عمان آن را جشن می گیرند.